Zvicra diskriminuese ndaj komuniteteve pakicë, shqiptarët në mesin e tyre

Një grup i Kombeve të Bashkuara për të drejtat e njeriut e ka cilësuar Zvicrën si vatër e qëndrimeve raciste, megjithatë kjo nuk është pranuar nga ana e insituticioneve deri në tetor të vitit 2022, kur Këshilli i OKB-së për të Drejtat e Njeriut publikoi raportin që tregon se Zvicra diskriminon njerëzit me origjinë afrikane. “Gjithpërhapja dhe mosndëshkimi i kësaj sjelljeje të keqe tregon se ekziston një problem serioz sistemik”, thuhet në raport.

Siç raporton transmetuesi publik RTS, Shërbimi kundër Racizmit i qeverisë (SLR) pranoi ekzistencën e racizmit sistemik në Zvicër”. Kjo përfshin “diskriminimin ose përjashtimin bazuar në kritere racore, si ngjyra e lëkurës, emrat, gjuhët, thekset, etj, si dhe paragjykimet e krijuara gjatë historisë dhe tani të rrënjosura aq thellë në shoqërinë tonë saqë ato kalojnë pa u vënë re”.

Sipas Komisionit Federal kundër Racizmit në vitin 2021, janë regjistruar 630 raste të diskriminimit racor në Zvicër. Si shembull i diskriminimit, raporti SLR përmend vështirësitë që hasin shqiptarët, turqit, tamilët dhe afrikanë për të gjetur strehim ose punë.

Ky lloj qëndrimi ndonjëherë vazhdon edhe pasi këta të huaj marrin nënshtetësinë zvicerane. Për shembull, siç raporton The Local, të huajt që bëhen zviceranë, por që kanë emra dukshëm të huaj ose janë dukshëm me prejardhje të tjera etnike, nuk kanë të njëjtat mundësi për t’u punësuar si homologët e tyre zviceranë vendas.

Një fenomen i ngjashëm ndikon edhe në kërkimin e apartamenteve, hulumtuesit zbuluan se aplikantëve me emra kosovarë ose turq nuk iu dhanë aq shumë mundësi për të parë apartamentet sa aplikantët jo të huaj.

Ka pasur raste të ndryshme të racizmit në vitet e fundit, megjithëse shumë raste nuk raportohen.

Ndër ato që bënë lajm ishte një shpallje pune për një shofer kamioni, me kompaninë që specifikonte se kandidati i suksesshëm duhet të jetë një ‘helvetian’ që ha mish derri, duke përjashtuar në mënyrë efektive myslimanët dhe hebrenjtë. Një shembull tjetër, më i fundit është ai i një yodeller në kantonin e Appenzell-it, i cili performoi me një paruke të zezë dhe të lyer fytyrën e zezë. Ndonëse ky incident shkaktoi polemika – pasi paruka e zezë dhe fytyra nuk janë pjesë e veshjes tipike yodeling – një gjykatë vendosi se një shfaqje e tillë gjatë një karnavali nuk cilësohej si racizëm, veçanërisht pasi yodleri nuk bëri komente nënçmuese për afrikanët.

Në Zvicër, diskriminimi racor përkufizohet si “çdo formë e pabarazisë së pajustifikuar të trajtimit, deklaratës verbale ose përdorimit fizik të forcës që diskriminon një person ose një grup personash për shkak të origjinës së tyre etnike, racës, gjuhës ose fesë”.

Ka disa legjislacione në fuqi, duke përfshirë një nen kushtetues, që ndalon racizmin dhe diskriminimin racor të çdo lloji. Neni 8 i Kushtetutës Federale i garanton çdo personi që jeton në Zvicër të drejtën për trajtim të barabartë. Në mënyrë të veçantë, askush nuk mund të diskriminohet për shkak të origjinës, racës, gjinisë, gjuhës, fesë ose mënyrës së jetesës.

Kushdo që shpallet fajtor për shkeljen e këtij ligji i nënshtrohet – në varësi të ashpërsisë së veprës penale – gjobë ose deri në tre vjet burg.

Por sa gjen zbatim ky legjislacio. Në disa raste po, për shembull më i fundit, i cili ende po bën lajm në Zvicër, është ai i një humoristi francez, Dieudonné.

Në vitin 2019, ai deklaroi publikisht ndërsa performonte në Gjenevë se “dhomat e gazit nuk kanë ekzistuar kurrë”, duke iu referuar kampeve naziste të përqendrimit në Evropën Lindore, ku miliona hebrenj kishin vdekur.

Një gjykatë zvicerane e shpalli atë fajtor për racizëm dhe u dënua me një gjobë prej 36,000 frangash, por ai e apeloi vendimin në një gjykatë më të lartë, duke pretenduar të drejtën e shprehjes së lirë të garantuar nga kushtetuta zvicerane.

Megjithatë, javën e kaluar, më 14 prill, gjykata më e lartë e Zvicrës la në fuqi vendimin e mëparshëm, duke deklaruar se vërejtjet e Dieudonné “e minimizuan rëndë Holokaustin” dhe duke kritikuar “prirjen e tij për të tallur viktimat e Holokaustit”.

SLR po zotohet të shtojë luftën e saj kundër racizmit, duke filluar me identifikimin e njerëzve më të cenueshëm dhe më pas gjetjen e zgjidhjeve në bashkëpunim me autoritetet publike dhe civile.

Konkretisht, ajo është angazhuar për masat si: Ndërgjegjësimi dhe parandalimi për të luftuar diskriminimin racor dhe për të mbrojtur të drejtat e njeriut; Forcimi i mbrojtjes ligjore kundër diskriminimit; Publikoni këtë informacion në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar; Sigurimi i fondeve për të mbështetur projektet kundër racizmit dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut.